Αγιογραφίες


   Αγιογράφος στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου , Γέρακα - Αττικής είναι η πρεσβυτέρα Σοφία Τσέκα Τβαλαμπε'ι'σβίλι .

  Γεννήθηκε στην Σαμτρτεντία της Γεωργίας το 1980 . Το 2001 τελείωσε το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας - σχολή της πνευματικής και αισθητικής καλλιέργειας , τμήμα καλών τεχνών . Για δύο χρόνια ήταν καθηγήτρια στο Ορμπελιάνι Κρατικό Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας , στο τμήμα καλών τεχνών .Για εφτά χρόνια εργαζόταν στο Φιλανθρωπικό Σύλλογο CARITAS - art studio . Το 2008 ήρθε στην Ελλάδα και αφού μελέτησε την Βυζαντινή Αγιογραφία , τελείωσε το τμήμα Ελληνομάθειας της Ριζαρείου εκκλησιαστικής σχολής το 2010 .

  Από το 2002 μέχρι σήμερα είναι μέλος της Ένωσης Γεωργιανών Ζωγράφων και από το 2010 έως σήμερα είναι μέλος της UNESCO - Τμήμα Καλλιτεχνών .

  Έχει κανει πολλές ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Γεωργία , την Ελλάδα και την Αυστραλία . Από το 2014 εργάζεται έως σήμερα σε προσωπικό εργαστήριο στην περιοχή του Ζωγράφου στην Αθήνα και από Σεπτέμβριο του 2020 διδάσκει αγιογραφία στο Σύλλογο '' ΠΗΓΑΣΟΣ '' στο κέντρο της Αθήνας .




   Αγιογραφία είναι η τέχνη της απεικόνισης ιερών προσώπων ή θρησκευτικών σκηνών · είναι η ζωγραφική παράσταση θρησκευτικών θεμάτων . Οι αγιογραφίες αντλούν τα θέματά τους από τη ζωή και κυρίως τα θαύματα των ανδρών και γυναικών που αγιοποιήθηκαν από την Εκκλησία . Η αγιογραφία είναι κεντρικής σημασίας στην Ορθόδοξη παράδοση και λιγότερο στις Δυτικές Χριστιανικές παραδόσεις όπως η Ρωμαιοκαθολική και Αγγλικανική .

  Σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση , η αγιογραφική εικόνα δεν στοχεύει σε μια ρεαλιστική αναπαράσταση ενός προσώπου αλλά έχει πρωτίστως πνευματική σημειολογία αφού μέσω αυτής μπορεί να επιτευχθεί μια σχέση ζωής με το Θεό και τους Αγίους Του . Η εικόνα δημιουργεί μια αίσθηση ζωντανής παρουσίας και φέρνει τον πιστό σε προσωπική σχέση και επαφή με την υπόσταση του εικονιζόμενου . Η αγιογραφία λοιπόν δε θεωρείται ως ένα απλό έργο τέχνης ή ένας θρησκευτικός πίνακας αλλά είναι ένα μέσο με το οποίο ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στην αγιότητα .

  Η εκκλησιαστική παράδοση αναφέρει ότι η πρώτη εικόνα , με την έννοια της αναπαραστάσεως , έγινε από τον ίδιο τον Χριστό και μάλιστα αχειροποίητη . Η ιστορία της εικόνας αυτής συνοπτικά έχει ως εξής : Ο Aύγαρος , βασιλιάς στην Έδεσσα της Μεσοποταμίας , υπέφερε από λέπρα . Έγραψε , λοιπόν στον Κύριο επιστολή , με την οποία τον παρακαλούσε να πάει στην Έδεσσα για να τον θεραπεύσει . Την επιστολή μετέφερε στην Παλαιστίνη ο υπηρέτης του Ανανίας . Αυτός προσπάθησε και να ζωγραφίσει τον Κύριο χωρίς όμως να το κατορθώσει . Ο Κύριος που αντιλήφθηκε την προσπάθεια του Ανανία , ζήτησε νερό για να νιφτεί και σκούπισε το πρόσωπό Του με ένα μανδήλιο . Η θεία μορφή του Κυρίου αποτυπώθηκε θαυματουργικά και το εν λόγω μανδήλιο είναι γνωστό ως το Άγιο Μανδήλιο . Ακόμη η παράδοση αναφέρει ως πρώτο αγιογράφο τον Ευαγγελιστή Λουκά . Ο Ευαγγελιστής πρώτος ζωγράφισε τρεις εικόνες ( από κερί, μαστίχα και χρώμα ) της Υπεραγίας Θεοτόκου φέρουσα στην αγκαλιά της τον Κύριο Ιησού Χριστό . Κατόπιν τις πρόσφερε στην ίδια θέλοντας να μάθει εάν είναι αρεστές σε αυτήν . Η Μητέρα του Κυρίου τις δέχτηκε με αγάπη και είπε : « Η χάρις του εξ εμού τεχθέντος είη δι' εμού μετ' αυτών » . Από αυτές τις τρεις άγιες εικόνες , η μία βρίσκεται στην Πελοπόννησο στην Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου , η δεύτερη στη Ρωσία και η τρίτη εικόνα βρίσκεται στην Κύπρο στην Ιερά Μονή του Κύκκου . Επίσης κατά την παράδοση ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγράφισε και τις εικόνες των Αγίων Αποστόλων .

   Οι ιστορικοί διαιρούν την ιστορία της Βυζαντινής αγιογραφίας σε τέσσερις περιόδους :

• Οι πρώτοι αιώνες μέχρι την Εικονομαχία. Η περίοδος αυτή υποδιαιρείται στην πρωτοχριστιανική ( μέχρι τους χρόνους του Μ. Κωνσταντίνου ) και την παλαιοχριστιανική 320-720 μ.Χ. ( από τους χρόνους του Μ. Κωνσταντίνου μέχρι την εικονομαχία ) .

• Οι χρόνοι της Εικονομαχίας (724-843 μ.Χ.) .

• Οι χρόνοι των Μακεδόνων και Κομνηνών (867-1204 μ.Χ.) .

• Η Παλαιολόγεια Αναγέννηση (1204-1453 μ.Χ.) ή Υστεροβυζαντινή περίοδος .


                                              ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ

Η ιερή εικόνα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της Ορθοδοξίας και

διακονεί το λατρευτικό της μέρος .Ο λατρευτικός συμβολικός και

δογματικός χαρακτήρας, είναι στοιχεία που προσδιορίζουν την τέχνη

της Αγιογραφίας .

Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις σχετικά με τη

γέννηση της ιερής εικόνας . Κατά μια άποψη η ρίζα αυτής της ιδιαίτερης

μορφής ζωγραφικής τέχνης έλκει την καταγωγή της από την Περσία .

Κατά άλλη άποψη η αρχή της Αγιογραφίας ανάγεται στα φαγιούμ

της Αιγύπτου , τις γνωστές Ελληνιστικές απεικονίσεις προσώπων της

Ρωμαϊκής εποχής . Κατά την εποχή εκείνη , όπως είναι γνωστό , στη θέση

της μούμιας του νεκρού τοποθετούσαν την προσωπογραφία του .

Ίσως υπάρχει μερική αντιστοιχία - σχέση της νεκρικής προσωπογραφίας

με την ιερή εικόνα . Η νεκρική προσωπογραφία σκοπό είχε να διατηρήσει

πιστά και ζωντανά τα χαρακτηριστικά του νεκρού .

Ο σκοπός της εικόνας , πάλι, είναι να διαιωνίζει και διατηρεί τη μορφή του

Αγίου που απεικονίζει , αλλά παράλληλα να διδάσκει .

Αρχικά , αντικείμενα λατρείας , κατά τους πρώτους αιώνες του

Χριστιανισμού , ήταν τα ιερά λείψανα . Αργότερα δημιουργούνται τα

πρώτα σχηματοποιημένα σύμβολα που συναντούμε στις κατακόμβες .

Γεγονός είναι ότι η Τέχνη της Αγιογραφίας πρωτοπαρουσιάζεται

στη Κωνσταντινούπολη , όταν άρχισε να εδραιώνεται ο Χριστιανισμός .

Αργότερα , και αφού η ιερή εικόνα ως τέχνη και ως συμβολισμός

περάσει ευρύτερα στο λαό , η Αγιογραφία υιοθετείται από την Εκκλησία

μας και καθιερώνεται ως λατρευτικό σύμβολο το οποίο υπόκειται

σε αυστηρά καθορισμένους κανόνες .

Πριν καθιερωθεί η Αγιογραφία με τον χρωστήρα , οι εικόνες

αποδιδόταν σε ψηφιδωτά . .Αργότερα ακολούθησε η εφαρμογή και σύνθεση

χρωμάτων σε επιφάνειες ξύλου και σε τοιχογραφίες .

Τρία σημεία χαρακτηρίζουν τις μορφές των πρώτων αγιογράφων

στην αισθητική και συμβολική τους υπόσταση . Οι μορφές είναι

πάντα μετωπικές , με μεγάλα , έντονα , εκφραστικά μάτια . Τα χέρια

είναι μεγάλα και εύρωστα επειδή συνήθως φέρουν τον σταυρό - σύμβολο

του Θεϊκού μαρτυρίου  ..Το ιερό Ευαγγέλιο είναι ογκώδες σε σχήμα ,

ώστε το μέγεθός του να αντιστοιχεί στην πνευματική αξία του .


                                                              ΣΥΜΒΟΛΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

  - Το μονόγραμμα ΧΡ , αποτελούμενο από τα δύο πρώτα γράμματα της λέξης

Χριστός του ελληνικού αλφαβήτου, το οποίο ήταν το πιο συχνό σύμβολο

της αγάπης του Χριστού και το πιο αγαπητό από τους πρώτους Χριστιανούς .

είχε γ'αυτούς την ίδια σπουδαιότητα που έχει για μας σήμερα το σύμβολο

του Σταυρού .


-  Η αρχαία λέξη  ΙΧΘΥΣ , γραμμένη με κεφαλαία και το σύμβολικό

σχέδιο ιχθύος . Η λέξη ΙΧΘΥΣ συντίθεται από τα πρώτα γράμματα των λέξεων :

Ιησούς  ( Ι )

Χριστός  ( Χ )

Θεού  ( Θ )

Υιός  ( Υ )

Σωτήρ  ( Σ )


  - Ο καλός ποιμήν με το πρόβατο στην πλάτη : ο ποιμήν είναι η

συμβολική απεικόνιση του Σωτήρος Χριστού και το πρόβατο ο συμβολισμός

της ψυχής που σώζεται .


  - Η άγκυρα : η θεμελιώδης έννοια αυτού του συμβόλου είναι η ελπίδα της

υπόσχεσης της μελλοντικής ζωής .


  - Το περιστέρι , με το κλαδί ελιάς στο ράμφος του, που είναι το σύμβολο

της ψυχής και της μελλοντικής ειρήνης .


  -Το άλογο , σύμβολο του γενναίου αγώνα του Χριστιανού ο οποίος

αγωνίζεται ενάντια στα επίγεια πάθη για να κερδίσει τον αιώνιο

έπαινο , την ουράνια βασιλεία .


  -Ο πετεινός , ο αγγελιοφόρος της καινούργιας μέρας . Το σύμβολο

αυτό σημαίνει το φως της επερχόμενης μέρας , επομένως την ανάκληση

στη δόξα του Θεού , σε αντίθεση με το σκοτάδι της νύχτας , όπου

βασιλεύει η φθορά και η αμαρτία .


  -Ο λαγός , ο οποίος έχει ανάγκη από σίγουρο καταφύγιο , είναι το σύμβολο

του πιστού που φοβάται τις παγίδες του κακού .


  -Το κανάτι απ' όπου αναβλύζει νερό είναι το σύμβολο ανακούφισης .

Η ψυχή ήδη απολαμβάνει την ευτυχισμένη ζωή και μπορεί έτσι να

πληρώσει τη δίψα της για τη Θεία Χάρη .


  -Το δοχείο που είναι γεμάτο με σιτηρά , συμβολίζει τα καλά έργα τα οποία

πράττει ο Χριστιανός .


  -Το καράβι , σύμβολο του Χριστιανού και ο φάρος , σύμβολο της φωτοδότριας

πίστης , η οποία οδηγεί προς το λιμάνι της σωτηρίας .


  -Το παγώνι , το οποίο πέρα από το διακοσμητικό χαρακτήρα του , είναι σύμβολο της

αθανασίας της ψυχής .


  -Ο φοίνικας με το στέμμα : πέρασαν στην παλαιοχριστιανική εικονογραφία και στην

επιγραφολογία ως σύμβολα της νίκης και της επιβράβευσης , η οποία είναι

για τον πιστό Χριστιανό , η ζωή στον Παράδεισο .


   - Ο αραβικός φοίνικας , το μυθικό πουλί για το οποίο υπήρχε η δοξασία ότι

ξαναγεννιέται απο τις στάχτες του μετά από χίλια χρόνια . Για τους

πρώτους Χριστιανούς το σύμβολο αυτό σήμαινε την ανάσταση των νεκρών

και την μέλλουσα ζωή .


   - Ο σταυρός με τεθλασμένες πλευρές , ο οποίος λεγόταν και ένδοξος σταυρός .

Οι κεραίες του σταυρού στην κατάληξή τους σχηματίζουν το γάμα ,

κεφαλαίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου . Θεωρείται ότι συμβολίζει

τη σωτηρία του κόσμου η οποία επιτεύχθηκε μέσω του σταυρικού

θανάτου του Ιησού .


Σοφία Τσέκα - Τβαλαμπε'ι'σβίλι

τηλ. 210 8047643  /  698 680 7731  /  699 323 7988

FACEBOOK  :  Sofia Tvalabeishvili

INSTAGRAM : sophia_tseka_tvalabeishvili